ลูกปัดกระบี่...จังหวัดกระบี่
ลูกปัดกระบี่ เป็นวัตถุดิบหรือหรือประดิษฐกรรมขนาดเล็กอย่างหนึ่งซึ่งทำจากวัตถุดิบที่เป็นอินทรีย์วัตถุและอนินทรีย์วัตถุต่าง ๆ กัน ตั้งแต่ ไม้ หิน แร่ กระดูก ฟัน เขี้ยวสัตว์ เปลือกหอย ปะการัง เมล็ดพืช ดินเผา แก้ว โลหะหลอม เช่น ทอง เงิน ตะกั่ว เหล็ก พลาสติก ตลอดจนสารสังเคราะห์ ฯลฯ เมื่อนำมาขัด ฝน ปั้น หรือหลอมหล่อรูปทรงและแต่งแต้มให้เป็นรูปลักษณะต่าง ๆ แล้ว ต้องมีรูเพื่อร้อยด้ายหรือเชือก สำหรับห้อยหรือแขวนประดับตกแต่งร่างกายหรือสถานที่ ซึ่งการประดิษฐ์ลูกปัดด้วยวัสดุและกรรมวิธีตลอดจนลักษณะรูปทรงต่าง ๆ กันไปย่อมสอดคล้องกับประโยชน์ในการใช้สอย และเป็นไปตามคติแนวความคิด ความเชื่อ ประเพณีหรือค่านิยม ตามสภาพที่เหมาะสมของยุคสมัย
ในจังหวัดกระบี่พบมากที่สุดที่ควนลูกปัด เป็นลูกปัดที่มีแบบแปลก ๆ สวยงาม มากมายหลายรูปแบบ อาจกล่าวได้ว่าเป็นแหล่งที่มีรูปแบบมากว่าแหล่งอื่น ๆ ลูปปัดที่พบ ณ แหล่งนี้ของจังหวัดกระบี่มักพบอยู่บนผิวดิน เมื่อก่อนนี้มีเป็นจำนวนมาก มีการลักลอบขุดและซื้อขายลุกปัดกันอย่างกว้างขวาง จนทำให้ปัจจุบันมีจำนวนน้อย ลูกปัดที่พบ ณ ที่นี้ แบ่งออกเป็นได้ ๒ ประเภทใหญ่ คือ ลูกปัดพื้นเมืองหรือผลิตขึ้นเองในชุมชนแห่งนี้ ลูกปัดที่มาจากต่างประเทศ โดยการค้าแลกเปลี่ยนกัน ลูกปัดในแหล่งของควนลูกปัดจังหวัดกระบี่ ซึ่งเป็นแหล่งที่มีชื่อเสียงยิ่งในปัจจุบัน แม้ว่าส่วนหนึ่งจะเป็นสิ่งที่เกิดขึ้นมาตั้งแต่สมันก่อนประวัติสาสตร์ แต่สิ่งเหล่านี้ก็แสดงให้เห็นถึงภูมิปัญญาและเทคโนโลยีของคนในยุคนั้นว่ามีความรู้และความเชื่อชาญในเรื่องศิลปกรรมในการตกแต่งรูปแบบ การใช้สี วิธีทำ ตลอดจนการนำมาประดับกาย หรือสถานที่ ลักษณะโดยทั่วไปของลูกปัดที่ควนลูกปัด อำเภอคลองท่อม จังหวัดกระบี่ เนื้อวัสดุ ส่วนใหญ่ที่พบเป็นลูกปัดแก้วและลูกปัดหิน นอกจากนี้ก็มีวัสดุอื่น ๆ อีกเช่น ทอง ดีบุกและดินเผา ขนาด ตั้งแต่เส้นผ่านศูนย์กลา ๑.๕ มิลลิเมตร ถึง ๑.๘ เซนติเมตร ขนาดยาว ๐.๘ เซนติเมตร ถึง ๘.๔ เซนติเมตร รูปแบบ สวยงามมากมายหลากหลายรูปแบบ สีของลูกปัด ลูกปักดิน มีสีที่แตกต่างกันขึ้นอยู่กับชนิดของหินที่นำมาใช้ทำลูกปัด เช่น ลูกปัดที่ทำจากหินคาร์เนเลียน มีสีส้มหรือสีแดงเข้ม ลูกปัดที่ทำจากหินควอทซ์ มีสีแดงมันเหลือง สีขาวปนเทา ลูกปัดที่ทำจากหินแอเมทิสต์ มีสีม่วง ลูกปัดที่ทำจากหินเขี้ยวหนุมาน มีสีขาวใสคล้ายแก้ว ลูกปัดที่ทำจากหินโอนิกซ์ คือ ควอทซ์ที่มีลายเป็นแนวเดียวกับลูกปัดที่ทำมาจากหินซาร์ด มีสีแดงใส คล้ายหินคาร์เนเลียน ลูกปัดแก้ว ชนิดสีเดียว มีสีต่าง ๆ มากมาย มีทั้งสีอ่อนและสีแก่ สีทึบแสงและโปร่งแสง เช่น สีน้ำเงิน สีเขียว สีแดง สีส้ม สีน้ำตาล สีฟ้า เป็นต้น วิธีทำลูกปัด การใช้มือในการขึ้นรูป โดยการนำก้อนแก้วที่ได้มาตัดหรือฝนด้วยหินขัดหรือใบมีด จนเป็นรูปร่างตามต้องการ การจุ่ม จุ่มปลายโลหะลงในแก้วละลาย หยดเนื้อแก้วลงบนพื้นภาชนะที่เตรียมไว้ ให้เป็นเม็ดตามต้องการ การดึง โดยการดึงแก้วที่ยังอ่อนตัว ทำให้เป็นหลอดยาวแล้วจึงตัดให้เป็นท่อนยาวตามต้องการ การพัน โดยการนำแก้วที่ทำเป็นเส้นเล็ก ๆ ทำให้อ่อนตัวโดยความร้อนพันรอบแกนที่เตรียมไว้ เป็นการทำลูกปัดทีละลูก การอัดพิมพ์ โดยการทำลูกปัดในแม่พิมพ์ตามรูปร่างที่ต้องการ การเป่า เป่าแก้วให้มีรูปร่างตามต้องการ การทำแก้ว ๒ ชั้น ทำเป็นแกนลูกปัดแล้วนำไปเคลือบด้วยแก้วชนิดหนึ่ง
เราจะเห็นว่าลูกปัดเป็นเครื่องประดับที่แพร่หลายทั่วโลก รวมทั้งประเทศไทยด้วย แสดงให้เห็นว่าในสมัยโบราณนั้น ลุกปัดเป็นเครื่องประดับหรืออาจใช้เป็นเครื่องรางของขลัง ซึ่งถือว่าเป็นเรื่องสำคัญต่อชีวิตและความเป็นอยู่ และอาจจะใช้ลุกปัดเป็นของมีค่าที่สามารถแลกเปลี่ยนแทนเงินตราในการค้าขายได้ ลูกปัดในสมัยโบราณเป็นเครื่องแสดงให้เห็นถึงความเจริญของยุคสมัยในการประดิษฐ์ คิดค้นและการสัมพันธ์กันระหว่างชุมชนได้อีกด้วย
ที่มา: กรมศิลปากร. (2554). วัฒนธรรม พัฒนาการทางประวัติศาสตร์ เอกลักษณ์และภูมิปัญญาจังหวัดกระบี่. กรุงเทพฯ: คุรุสภา.
